Marinier Robin (39) heeft PTSS: "Het is onderdeel van wie ik ben, ik schaam me er niet meer voor"

Dit artikel gaat over oorlogsgeweld.

Denk je aan militairen, dan denk je vaak aan stoere mannen en vrouwen die heftige dingen meemaken en mensen helpen. Dat oorlogsgeweld kan lijden tot ernstige mentale klachten, weet niet iedereen. Sergeant Robin Imthorn (38) van het Korps Mariniers wordt op zijn vierentwintigste uitgezonden naar Afghanistan, waar hij een posttraumatische stressstoornis (PTSS) oploopt.

"Op die missie in 2009 waren we volop aan het knokken tegen de Taliban," vertelt Robin. "Op het hoofdkamp hoorde je de raketten al binnenkomen. Op het begin had ik nog het idee dat mij niet snel iets zou overkomen. Totdat we met de gasten praatten die er al een tijdje waren. ‘We hebben écht heel veel engeltjes gehad waardoor we nog leven,’ zeggen ze. Dan hoop je dat er nog engeltjes over zijn."

‘Iedereen is dood’

Tijdens die uitzending gaat het mis na een patrouille. Robin stapt uit een pantservoertuig om te checken of iedereen nog in hetzelfde spoor rijdt. "Terwijl ik dat doe, rijdt een jeep van ons in exact hetzelfde spoor. Dan hoor en zie ik opeens een keiharde knal. Ik word naar achteren gedrukt, overal zie ik stof en rook. De jeep vliegt zo’n vijf meter in de lucht alsof het een fucking veertje is. Met een klap komt hij neer. Ik denk: iedereen daar is dood."

Robin pakt daarop de medische tas en rent naar het voertuig om te helpen. “Daar zie ik twee gewonde collega’s, waarvan er één een deel van zijn been mist. Ik verricht daar medische handelingen die er mede voor hebben gezorgd dat hij het heeft overleefd. Op dat moment realiseer ik me nog niet wat voor een mentale impact dat zal maken."

Eigen horrorfilm

In 2010, nadat Robin een half jaar in Afghanistan heeft gediend, komt hij thuis. Maar zijn trauma’s reizen met hem mee. "Ik wilde mijn oude leven oppakken maar ergens wist ik dat de dingen die ik had gezien mij voor altijd hadden veranderd."

Als Robin een harde knal hoort, zoals een ballon of een glas dat valt, belandt hij in een PTSS-modus, ook wel ‘een herbeleving’ genoemd. “Ik switch de hele tijd van mijn herinnering naar ‘de echte wereld’. Omgevingsgeluid en gesprekken met mensen klinken opeens ver weg. Ik ben veilig in Nederland, maar ik voel alsof ik weer in oorlogsgebied ben. De nare beelden van mijn trauma spelen telkens opnieuw af in mijn hoofd als een horrorfilm.

In die modus voel ik ook dezelfde angst en dreiging als toen. Ik houd de omgeving in de gaten. Mijn lichaam maakt mij gevechtsklaar: spieren spannen zich aan, ik krijg hartkloppingen en soms grijp ik naar een onzichtbaar wapen.”

Overgeleverd aan PTSS

Robin’s gedrag verandert. “Ik ben vaak opgefokt, zoek de confrontatie op, bijvoorbeeld met collega’s of mijn vrouw Froukje. Het ene moment kan ik relaxt een drankje drinken met Froukje, maar als een bierflesje op de grond valt, ben ik opeens woest. Het wordt zwart voor mijn ogen en scheldt haar uit. Ik zeg dat ze me niet begrijpt.”

Voor even voelt de woede rechtvaardig en goed. “Ik voel me machtig, ik ga je de waarheid vertellen. Later komt de schaamte. Eigenlijk heb ik nergens controle over. Niet over mijn gedrag, mijn gevoelens en gedachten. Ik ben overgeleverd aan mijn PTSS.”

Voordat Robin werd uitgezonden, was hij een gevoelige, behulpzame en relaxte jongen. "Die karaktertrekken raak ik kwijt. Als er heftige gevoelens loskomen, zoals verdriet en machteloosheid, sluit ik mezelf af en druk ik alles weg. Ik ga gamen of drink veel alcohol."

Tekst gaat verder na afbeelding

Cultuur onder militairen

Tijdens de opleiding worden mariniers geleerd gevoelens uit te schakelen. "Als jij heftige taken moet uitbrengen, zoals mensen redden of een vijand uitschakelen, dan is er geen ruimte voor je geweten en je gevoelens.

Mocht een gebeurtenis je raken, dan ‘schakel je op’. Je leert dus om je emoties weg te duwen. Je moet door. Terugschakelen, dus stilstaan bij wat je aangrijpt, dat leer je niet. Dat wordt niet gezien als nuttig.”

Aan de bel trekken

Het duurt bijna tien jaar voordat Robin aan de bel trekt om hulp te zoeken. Hoe komt dat? "Schaamte,” antwoord Robin gelijk. “Ik ben een marinier, die hoort mentaal sterkt te zijn. Je wordt opgeleid om met heftige shit om te gaan. Maar ondertussen zit ik met paniekaanvallen, houden nachtmerries mij wakker en heb ik last woedeaanvallen.

Het ergste is dat ik emotioneel afstandig ben naar mijn geliefden. Ik kon niet meer optimaal genieten van mijn jonge dochters. Ik wil een goede vader en echtgenoot zijn. Mentaal ben ik in Afghanistan. Mijn hoofd probeert mij thuis te krijgen, maar het lukt niet.”

Tekst gaat verder na afbeelding

Five Five Out

Robin gaat in therapie om met zijn PTSS om te gaan. "Ik moest mezelf ook hervinden. Ik had van marinier zijn, mijn identiteit gemaakt. Ik heb geleerd dat je helemaal niet zwak bent als je praat over je onzekerheid. Maar als marinier, en ik denk dat dit ook voor mannen in het algemeen geldt, leer je dat je niet hoort te praten over mentale problemen. Ik vereenzaamde in mijn hoofd, omdat ik dacht dat ik de enige was."

Daarom richtte Robin het platform Five Five Out op, om mannen te stimuleren te praten over hun psychische problemen. "En waarom heet het Five Five Out? "Dat is een vorm van militaire communicatie. Als je zegt: ‘Radio check, over’, vraag je de ander of hij of zij je verstaat. Als je antwoordt met ‘five five out’ zeg je: ‘Ik versta je perfect’."

KNAK

Naast Five Five Out bouwde Robin met een collega aan een online community voor defensie: KNAK. Dit is een platform waar militairen verhalen over hun mentale problemen kunnen delen. Doordat je praat, je kwetsbaar opstelt, neem je eigenlijk controle over je angsten en onzekerheden. Dat je stilstaat bij wat je voelt, betekent niet dat je gebroken bent. Daar kan je juist kracht uit halen om de barsten in je mentale gezondheid te lijmen en daardoor te herstellen."

Oorlog in het hoofd

Robin heeft nog steeds PTSS. “De herbelevingen zijn er nog, maar ik verdwaal niet meer de hele tijd in mijn hoofd. Als de nare beelden en bijhorende emoties opkomen, kan ik daar nu mee dealen. Ik erken dat het er mag zijn en nare gevoelens voorbij zullen gaan. Ik krop het niet meer op of vermijdt ze. Ik heb ook geen woedeaanvallen meer.”

Zal de oorlog in Robins hoofd ooit stoppen? “Ik denk het niet. Maar dat hoeft ook niet. Het houdt mijn leven niet meer tegen. Ik geniet weer. Mijn PTSS is onderdeel van wie ik ben, daar schaam ik me niet meer voor.”

Ben jij benieuwd hoe het er in Robins hoofd aan toegaat? Luister dan nu de podcastaflevering over PTSS met Robin in onze podcast 'In het hoofd van' in je favoriete podcastapp.

Zit je niet lekker in je vel of zie je het leven (even) niet meer zitten? Neem dan contact op met MIND Korrelatie.